نرم افزار

تا چه اندازه رسانه های اجتماعی اعتیادآور هستند؟ طبق گزارش پیو 2015 درباره­ ی گوشی­‌های هوشمند، 93 درصد از بزرگسالان بین 18 تا 29 سال موافق هستند که از گوشی هوشمندشان استفاده می‌کنند تا از خستگی­‌شان رهایی یابند. 47 درصد از کاربران گوشی هوشمند می­‌گویند که آن­ها از گوشی­‌های هوشمند استفاده می‌­کنند تا با افرادی که در اطراف­‌شان هستند، صحبت نکنند. درآخر، 46درصد از کاربران گوشی‌های هوشمند می­‌گویند که آن­ها نمی­‌توانند بدون گوشی‌­های­شان زندگی کنند. این برای کاربران این گوشی‌ها چه معنی دارد؟ آیا هر کسی که گوشی هوشمند دارد در معرض اعتیاد به آن قرار دارد؟ به طرزی تکان دهنده، جواب می­‌تواند در جمع‌بندی منفی باشد.

smartphone-e14024x543

توییتر یک شخص اعتیاد شخص دیگر است

تجربه ­ای که سارا کسلرِ روزنامه‌نگار با درمان رسانه‌­های اجتماعی داشته شگفت‌انگیز است. با انفجار خبرها و حرف‌­ها با عنوان ‘بیماری رسانه­‌های اجتماعی’ در مورد این که چند نفر از ما به گوشی­‌هایمان اعتیاد داریم، این پژوهش این نکته را به ما خاطر نشان کرد که همه­ ی ما افرادی هستیم که تعامل را دوست داریم و رسانه­‌های اجتماعی شکلی از آن هستند. این پژوهش نشان می­دهد در حالی­که بیش­تر ما می­دانیم که رسانه‌‌‌های اجتماعی به­‌طور مستقلی به هر جنبه­‌ای از زندگی روزمره‌­مان هجوم آورده است، درست مانند هر اعتیاد دیگری که واقعاً بر فرد متکی است.

مسلماً، همه می­‌توانند از این­که خودشان را از رسانه­‌های اجتماعی دور نگه می­دارند بهره­‌مند شوند، اما به­‌خاطر کارمان بسیاری از ما بر این محل­‌های اجتماعی تکیه می­کنیم تا کارهای روزانه‌­مان را به انجام برسانیم. کسی­­که رسانه­‌ی اجتماعی را برای کارش چک می­‌کند، به آن معتاد نمی­‌شود. در مقایسه با مطالعات دیگر که با موضوع اعتیاد به تلویزیون و بازی­‌های ویدئویی انجام شده، نتایج از شخصی به شخص دیگر تا حد زیادی فرق می‌­کند. اکنون، کسی که به‌­خاطر یک رسانه یا رسانه­‌ی دیگر کارش را از دست می­‌دهد، خواب­‌اش مختل می­‌شود و رابطه­‌اش را به هم می­زند، داستان­‌اش کاملاً متفاوت است. استفاده از واژه­ ی ‘اعتیاد’ برای کسی که چندبار در روز تلفن­‌اش را چک می­کند ارزیابی منصفانه­‌ا‌ی نیست. طبق یک ضرب‌المثل قدیمی، برای بیش­تر مردم “هرچیزی در حد اعتدال­اش خوب است”.

درمان­­گر اعتیاد رسانه‌­های اجتماعی سارا نشان داد که تعامل رسانه‌­های اجتماعی فقط بخشی دیگری از کل یک فرد است. درست مانند کسی که گفت‌وگویی را که آن­ها را اذیت می­کرد برای درمانگرشان بیان می­کنند، بیماران اکنون به مسائلی اشاره می‌­کنند که در یکی از پلت فرم­‌های رسانه­‌های اجتماعی اتفاق افتاده است- ‘او عکس آن خانم را دوست داشت و این مرا آزار می­‌داد’ یا ‘من به گردهم‌آیی فیس‌بوکی­شان دعوت نشدم’. این لزوماً بدان معنی نیست که کسی­که تحت تأثیر این­گونه رفتارهای رسانه­‌های اجتماعی قرار می­گیرد معتاد شده است. تجزیه و تحلیل دیگری برای تعیین این­که آیا کسی می­تواند در واقع خودش، افکارش و احساسات‌­اش را از رسانه­‌های اجتماعی جدا کند، لازم است. در مثال بالا، به عنوان یک بیانیه­‌ی کلی، آن­هایی که تحت تأثیر این اعتیاد قرار نگرفتند بهتر است بتوانند با آن شخصی که خارج از رسانه­‌های اجتماعی در بافتار ‘دنیای واقعی’ است، در ارتباط باشند و بگویند ‘او عکس آن خانم را دوست داشت زیرا من می­دانم آن­ها با هم دوست هستند’ یا ‘شاید آن­ها فراموش کردند مرا به رویدادهای فیس بوکی­شان دعوت کنند. ‘. کاملا واضح است، افراد زیادی در برقراری این­گونه ارتباط­‌ها ناتوان هستند حتی قبل از این­که رسانه­‌های اجتماعی وارد زندگی­های­شان شوند.

اعتیاد یک بیماری روانی حاد است

برای بعضی­‌ها، رسانه های اجتماعی اعتیادآور می‌­توانند شکلی از تعامل و رفتار را بر انگیزند که از خودِ اجتماعی عادی­شان جدا می­‌شوند. عمومی کردن تمام آن رسانه‌­های اجتماعی، عادت­‌های بد و افکار منفی را ایجاد می­‌کند که درست نیستند و اثبات نشده‌­اند. البته، در هر نوع دیگر تعامل، مردم تصمیم دارند به طرز مثبت یا منفی عمل کنند. این ممکن است تحت تأثیر نظرات و واکنش­‌های دیگران با خانواده­‌ی رسانه­‌های اجتماعی فرد قرار بگیرند، اما رفتار ناخوشایند برای بعضی‌­ها به رفتار یکسان برای همه ترجمه نمی­شود.

هیچ یک از این­ها نمی­گویند اعتیاد به رسانه­‌های اجتماعی واقعی نیست یا رسانه های اجتماعی اعتیادآور نیستند، زیرا واقعی است. چیزی که باید درک شود این است که در بسیاری از موارد اعتیاد، بیماری­‌های روانی دیگر وجود دارند که یک شکل اعتیاد یا شکل دیگر را نشان می­­دهند. ‌فیس بوک اعتیاد نمی­آورد، بیماری روانی باعث اعتیاد است. دقیقاً همان­طور که بعضی­‌ها قادر هستند یک یا دو لیوان نوشیدنی در یک عصری بنوشند و دیگران باید به دلیل بیماری­شان بیش­تر بنوشند. اگر چه مقایسه‌­ی دقیق سوء مصرف مواد مخدر با اعتیاد به تلویزیون یا رسانه ناعادلانه است، اما مفهوم اساسی آن یکی است. خیلی چیزها در زندگی می­تواند عادت ایجاد کند.

مصرف اضافی، وسواس، عواقب و ترک علائم اعتیاد واقعی هستند. همه بعضی وقت­‌ها به صفحات وب سر می­زنند، اما کسی که برای فعالیت‌­های دیگر وقت زیادی ندارد، ممکن است مشکل داشته باشد. اگر رسانه‌های اجتماعی موضوع ثابت بحث با دیگران باشد و نیازی باشد که باید در نظر گرفته شود، رسانه‌­های اجتماعی افکار فردی را احاطه می ­کند که ممکن است نیاز به کمک داشته باشد. یک نشانه‌­ی بزرگ وابستگی به هر گونه اعتیاد شامل موارد ذیل است: از دست دادن رابطه، از دست دادن علاقه در سرگرمی­‌های دیگر و کار، بی‌توجهی به این­که اعتیادشان زندگی­شان را ویران می­کند. در نهایت، هنگامی­ که فرد از اعتیادش دور بماند، علائم ترک را نشان خواهند داد- با کج‌­خلقی برای آن اعتیاد ‘یک نیاز’ را ابراز می­کند.

وجود گوشی­‌های هوشمند در دست هر شخصی به این معنی نیست که آن اعتیاد حتمی است. عوامل زیاد دیگری به طور منسجم عمل می­کنند تا پازلی را که همان سلامت روان­مان است کنار هم بچیند. تعیین حد و مرز برای هر فعالیتی شیوه­‌ی سالمی برای کسی است که می­‌خواهد جلوی شکل گرفتن عادات ناسالم را بگیرد.